BOLTON PER FOKUS:TRUMP NUK HARRON SHARJET E RAMES

John Bolton: Trump nuk i harron ata që  e kanë sharë

Intervistë e  Ambasadorit John Bolton, Këshilltari i Sigurisë Kombëtare

Robert Papa:Si jeni ambasador? Duket se Departamenti i Shtetit është në çrregullim

John Bolton: Po, si gjithë Uashingtoni.

Robert Papa: E di që ju keni pasur një ide për një Revolucion Kulturor te Departamenti, apo jo? A mendon se Rubio po përpiqet të bëjë këtë?

John Bolton: Mendoj se shumë ndryshime ,që ai po përpiqet të bëjë, duken realisht mirë. Në administratën e Trumpit, ata do përballen me shkurtime stafi dhe buxheti. Se ka përpjekje të drejtpeshojnë buxhetin federal. Ndryshimi i Kartës  të Strukturës do i cmendë zyrtarët e menaxhimit. I duhet shumë mund ta bëjë atë. Situata është e thekshme.

Robert Papa: Ai ka thene se do ta shkrijë Byronë e Demokracisë dhe të Drejtave të Njeriut. Pra Departamenti nuk do  të përfshihet ne luftën për Demokraci dhe te Drejtat e Njeriut. Ne patëm zgjedhje ne Shqipëri, nuk do kemi reagim më ndaj zgjedhjeve?

John Bolton: Ai don të zgjidhë  një mosmarrëveshje prej një dekade në  Depertament mes atyre që quhen Byrote Rajonale dhe Byrote Funksionale. Nese ke një Byro Speciale për të Drejtat e Njeriut, kjo eshte menyra më e mire ta promovosh prej Departamentit në menyrë uniforme për gjithë vendet. Por Byrotë Rajonale, thonë s’do merremi fare se byrotë e tjera  merren me këto probleme. Ndaj si në rastin e Shqiperisë, ju humbisni fokusin. Ka argumente për Byrotë Funksionale, Unë kam drejtuar disa  byro të tilla në Departament. Problemi eshte të gjejmë nje drejtëpeshim me atë ku dioplomacia realisht ka  rol, në Byrotë Rajonale mes Ambasadave rajonale.Për mua, Rubio është në drejtimin e duhur. Kur ke kufizim financash, perpiqesh të bësh më të mirën. Ja vlen të shqyrtohet.

Robert Papa: Ne patëm Zgjedhje të Përgjithshme në Shqipëri.Për herë të parë nuk kemi një Deklaratë nga Departamenti, por nga Ambasada thane :”Ne urojmë popullin shqiptar dhe partneritetin me Shqiperine.” Asgjë për socialistët, ish-komunistë, por as për opozitën. Si e lexon këtë?

John Bolton: Ka shumë hutim në Uashington për shumë gjëra, kësisoj ende nominimet politike nuk kanë marrë detyren. Këtë  po bën Trump , sapo ka shkarkuar Këshilltarin e Sigurisë Kombëtare. Po ndryshojnë gjithë strukturën e Këshillit të Sigurisë. Po ndodhin shumë  gjëra që nuk duhej të ndodhnin në rrugën e duhur sepse Burokracia e Karierës nuk dinë se si të procedojnë. Nuk duan të bëjnë ndonjë gabim. Mbase mund të mos jetë  ky shpjegimi,për zgjedhjet tuaja, por duhet te shikojmë më shumë se si do shpaloset.Mbase ka dicka më shumë, por më shumë e shikoj   se në Departament janë të paaftë të deklarohen, se sa zgjidhje koshiente.

Robert Papa: Në vizitën e tij në vendet arabe Trumpitl tha se nuk do përfshihemi më me vendet e ndryshme, madje sulmoi Bushin,” Tani ne do bëjëm vetem biznes me çdo vend”. Keni një spostim te diplomacise amerikane. Ata nuk do duan tia dinë më për zgjedhjet ne Shqipëri, Kosovë dhe kudo?

John Bolton:Do kemi një Diplomaci të çrregullt. Nuk tha asgjë për gjendjen në Lindjen e Mesme,por ju e dini si Vance shkoi në Konferencën e Munihut dhe foli shumë për demokracinë europiane.

Robert Papa;Kishte të drejtë.

John Bolton:Mund të ketë të drejtë ose dhe gabim.Por nuk hezitoi për gjëra jo eficente te qeveritë e vendeve   aleate të NATO-s. Do ndihesha mire nëse do fliste çka është keq me qeveritë e Rusisë dhe Kinës.Nuk jam i sigurt se kjo politike do zgjasë më shumë se sa presidenca tjeter. Me administratën e Trumpit është e vështirë të mbash në ecje  një tren mendimesh për një kohë thelbësore e të vazhdueshme. Aleatët tanë kur shikojnë sinjale nuk dinë çfarë të bëjnë ose çfarë duhet të kishin bërë.

Robert Papa: Trump nuk po merr përditesimet e Intiligjencës, vetëm 12 herë. Dhe ka shkarkuar 100 vetë nga Këshilli i Sigurisë Kombëtare. A është normale?

John Bolton: Jo,  Do kene një ndryshim se si NSC dhe stafi do të funksionojnë. NSC e krijoi Kongresi në 1947, të ndihmonte presidentin Truman dhe presidentët  e ardhshëm si të përballeshim më kërcënimet e ndryshme  të një Bote të ndërlikuar.

Eshtë përmirësuar gjatë viteve. Për 35 vjet ka shërbyer t’i ofrojë presidentit të gjithë informacionet që i nevojiten të marrë vendime. T’i thonë se cilat jane mundesitë potenciale. Ti japim Pro-t dhe Kundera-t. Ta ndihmojne të marrë nje vendim të mirëinformuar.Nuk përcaktojnë vendimet e presidentit, ai vendos vetë. Problemi a i jepet shansi të marrë një vendim të mire informuar situatash. Rreziku është se do jetë e vështire të marrë një vendim të mirë informuar. Nuk i shërben Trumpit dhe as atdheut.

 Robert Papa :A është normale që ai nuk ka një këshilltar të ri për sigurinë kombëtare? Rubio është  si një Kisinxher por nëse ai do të jetë si Kisinxher, kush do të jetë Nixon ?

John Bolton:Dhe e dini kjo është hera e parë që prej Kissinger të dy punët janë kombinuar, asokohe ishte një periudhë shumë shqetësuese në historinë amerikane.

Nikson ishte në mes të Uatergate.Kisinxher mendohej se ishte i vetmi person që mund të siguronte stabilitet dhe përfundimisht kur Nixon dha dorëheqjen dhe Ford

Erdhi në pushtet,  Ford pa nevojën për t'i ndarë detyrat përsëri, gjë që ai bëri dhe i dha  postin e Këshilltarit për Sigurinë Kombëtare Brent Skraftoft, i cili vërtet është personi që e vuri mekanizmin aktual së bashku.

Do duhet të shohim se si zhvillohet kjo por mund të thuash se Jake Sullivan do të ketë dallimin e të qenit i fundit Këshilltar i vërtetë për Sigurinë Kombëtare sepse ajo që ata po mendojnë të bëjnë,nuk duket aspak si ajo që ne kemi parë gjatë tre ose katër dekadave të fundit .

Robert Papa: Ambasador ju keni qenë në Departamentin e Shtetit në shumë pozicione. A ka pushtet K Street, firmat lobiste a kanë fuqi vërtetë në Departamentin e Shtetit sepse në Shqipëri ata po paguajnë lobistë për të bërë fushatën dhe a kanë ata fuqinë e vërtetë  të ndërhyjnë në Departament?

John Bolton: Ju e dini, varet nga kush është në detyrë dhe cilët po lobojnë por

mendoj se shumë vende do të gjenin, nëse ishin objekti, se po paguajnë tarifa shumë të larta për lobistët e Uashingtonit, duke mos marrë asnjë rezultat .Ju e dini se ambasadat në Uashington shpesh kërkojnë opinione nga njerëzit për të marrë këshilla se si të procedojnë dhe në biseda informale,lobistët shpesh lënë një shije të keqe te njerëzit në Departamentin e Shtetit ose në pjesë të tjera të burokracisë. Unë mendoj se qeveritë që mbështeten shumë në lobistët e jashtëm, nëse duan të marrin më shumë ndikim në Uashington, ata duhet të kenë ambasada më të mëdha dhe ambasadorë më të mirë

Robert Papa:Po Kanadaja ka një ambasadë të madhe por nuk po i bën ndonjë të mirë.

John Bolton:Ndonjëherë edhe ambasadorët nuk mund të kompensojnë për politikat që qeveritë e tyre po ndjekin dhe kjo shkon me territorin. Lobistët nuk do të ndihmojnë dot.

Robert Papa: A e mban mend Trump,le të themi kur kryeministri Rama po e sulmonte duke thënë është fundi i njerëzimit nëse ai fiton .Sot e lajkaton . A kujtoni ju se çfarë mendonte vërtet Trump për liderët shqiptarë dhe a  e kishte idene kush ishte Rama apo të tjerët?

John Bolton: Nuk harron sharjet. Unë kujtoj  samitin e NATO-s në Bruksel në 2018 ku Trump kishte ardhur shumë afër tërheqjes së Shteteve të Bashkuara nga NATO-ja dhe që Eddi Rama thanë darkën e hapjes së NATO-s të që vërtet dikush duhej të tregonte pak vlerësim për Shtetet e Bashkuara dhe jo të supozonte se ishte e pashmangshme që ne do të qëndronim në aleancë .Kjo është një pikë që Trump e kujton dhe në fakt është një pikë e legjitimshme thjesht për të thënë e dini ne e njohim se Evropa nuk do ta bëjë këtë vetë dhe nëse jemi në një aleancë që funksionon vërtet të gjithë duhet të tërheqin pjesën e tyre të barrës.

Robert Papa:Tani,çfarë po ndodh me Ukrainën? Duket sikur Trump nuk ka

asnjë lojë dalje ose lojë përfundimi. A është ai i  vënë  në lojë nga Putin? 

John Bolton: Duket  se Putin e ka manipuluar atë. Mendoj se Putin e di

se si ai ka treguar që prej inaugurimit të Trump. E dini seTrump gjatë fushatës tha se do t'i merrte Zelenskin dhe Putin në një dhomë së bashku dhe do ta zgjidhnin problemin e Ukrainës në 24orë. Mirë kjo qartë nuk ndodhi;kurrë nuk do të ndodhte nëse gjithçka tani Putin do e shtynte fatin me atë që po bën në terren në Ukrainë. Ai tashmë ka pasur lëshime të mëdha nga Trump jo rikthim të plotë i sovranitetit ukrainas ose integritetit territorial. Jo anëtarësim në NATO, jo garanci sigurie nga NATO-ja dhe ai  nuk ishteTrump  shumë afër të thoshte jo mëndihmë ushtarake për Ukrainën?

Nuk e di çfarë do të bëjë ai tani i dha edhe disa javë të tjera për Putinin që të dalë me ndonjë lloj pozicioni serioz negociues për armëpushimin ose thene ndryshe, gjëra të papërcaktuara do t'i ndodhin Rusisë por Trump e ka thënë këtë më parë dhe nuk ka bërë asgjë. Kështu që mendoj se një armëpushim është shumë i pamundur. Nuk mendoj se Rusia dhe Ukraina janë askund afër asaj që do t'ju duhejpër të pasur një armëpushim dhe përfundimisht nuk është se çfarë thotë ndonjë qeveri e jashtm por është ajo me të cilën palët vetë bien dakord;kështu që nuk shoh një armëpushim dhe pastaj pyetja vjen përsëri: A do të vazhdojë Trump të sigurojë Ukrainën mendihmë ushtarake?’ dhe atë ne thjesht nuk e dimë.

Robert Papa:Ata patën një telefonate dy orëshe; le të themi përkthimi do të thotë një orë. Ju keni qenë në ato telefonata me Trumpin dhe Putin.  Për çfarë flasin ata? A janë biseda serioze?

John Bolton:Dy orët janë shumë; ne nuk dimë asgjë. Mirë duket se ata folën për një gamë të plotë temash dhe e dini se Trump më ka thënë shumë herë "Unë jam bisedues më pëlqen të flas." Dhe Yuri Yusakov që është këshilltari diplomatik i Putin, ish-ambasador në Uashington, tha në Moskë ,pas thirrjes, se ata arritënnë fund të dy orëve dhe asnjëri nuk donte të ndalonte së foluri por ata menduan se duhej kështu. 

Mendoj se ju kam përmendur më parë,Trump e sheh Putin si mikun e tij kështu që ai

gëzon të ketë biseda me mikun e tij. Mendoj se Putin po përdorte dy orët për të avancuar atë që ai e shihte si interesin kombëtar të Rusisë dhe ai mori larg nga thirrja dhe Trump tha "Mirë ai nuk do të përfundojë luftën por nuk e di se çfarë do të

bëj për këtë." Kështu që do të më dukej si një tjetër sukses i Putinit.

Robert Papa: Ambasador çfarë mendoni për  Uitkov?

John Bolton: Ai nuk ka përvojë dhe  ai nuk di asgjë për politikën e jashtme dhe unë nuk e kuptoj seai është mik i familjes Trump mendoj se ky është shpjegimi aty por është raportuar shumë herë se ai takohet vetëm me Putin për orë me vetëm me përkthyesin rus në dhomë me të dhe nuk i jep informacion zyrtarëve të ambasadës amerikane. Kur del ,ai raporton drejtpërdrejt te Trump dhe supozimi im është se këto takime të gjata që ëitkof ka pasurme Putin, i japin atij agjentit të vjetër të KGB-së një shans për të filluar të manipulojë Uitkof dhe ne e kemi parë atë të ndodh.Propaganda që Putin donte për gjendjen e betejës brenda Rusisë dhe  izolimi i trupave ukrainase që doli se nuk ishte e vërtetë por ai ia tha atë dhe Uitkof ia tha Trumpit dhe Trump e bëri publike .Kjo ishte një goditje shtet për Kremlin;kështu që jam shumë i shqetësuar për këtë dhe jam i shqetësuar për këtë në kontekstin e negociatave bërthamore të Iranit gjithashtu, te të cilat Uitkof gjithashtu nuk ka përvojë por ështëpersoni që e trajton drejtpërdrejt.

Robert Papa: Kenipaasur dy punëtorët tuaj, Patel dhe Grenell. Ju i njihni mirë,  Grenell ai shkoi pa i thënë Trump për të marrë nga Venezuela me avionin e Chevron një të dëenuar dhe Kash Patel është pothuajse duke shpërbërë selinë e FBI. Dua të dij çfarë mendoni për ata dy “djem”?

John Bolton: Patel nuk duhej të ishte konfirmuar kurrë si drejtor i FBI sepse ai nuk ka

përvojën ose kualifikimet për postin.Ai ka kaluar shumë kohë  duke shkuar në ngjarje sportive që kur është bërë drejtori i FBI dhe kjo mund të jetë gjë e mirë të paktën ai nuk po bën më shumë gabime brenda zyrës  si drejtor.

Grenell punoi për mua si zëdhënësi për misionin amerikan në OKB. Ai punoi për tete vjet duke bërë atë punë në administratën Bush. Mendoj se është e qartë se ai dëshiron të jetë Sekretari i Shtetit dhe kështu ai po shkon nëpër botë duke u përpjekur të liroj pengjet,por  mendoj se ai ka një problem të vërtetë tani me Marco Rubio , i cili në fakt është Sekretar i Shtetit dhe mendon se njerëzit duhet t'i raportojnë atij dhe ta informojnë se çfarë po bëjnë nëpër botë kështu që shoh shumë më shumë zhvillime në atë front. Do të jetë një betejë interesante territoriale siç 

thonë.

Robert Papa: A  mendoni se Amerika do të mbështesë partitë e vërteta të djathta në Evropë sepse në Shqipëri ata nuk po e bëjnë këtë 30 vitet e fundit. A mund të kemi shpresë se Trump  do na mbështesë?

John Bolton: Mendoj se  përpjekjet nga disa “faktorë të jashtëm për të ndikuar në zgjedhje në Evropën Qendrore dhe Lindore kanë qenë shumë dëmtuese dhe mendoj se gjëja më e mirë që SHBA mund të bëjë, është thjesht të thotë: Pse nuk i lini njerëzit të votojnë në çdo vend dhe të vendosin se çfarë duan të bëjnë.

Dhe ne do të punojmë me të gjithë ata dhe ajo që  duam është një aleancë e fortë e NATO-s dhe dhe kjo është ajo që duhet të kërkojmë

Robert Papa: Faleminderit Ambasador nuk dua të marr më shumë nga koha juaj.

John Bolton:Shpresoj  të shihemi përsëri. Kënaqësia ime.